ભારતીય વિદેશમંત્રી એસ. જયશંકર નવી દિલ્હી પરત ફર્યા છે પરંતુ પાકિસ્તાનમાં તેમની મુલાકાત અંગે ચર્ચાઓ યથવાત છે. પાકિસ્તાની મીડિયા અનુસાર શાહબાઝ શરીફને ભારતની માંગ સામે ઝુકવું પડ્યું હતું. જો કે ભારતીય નેતાએ પણ પોતાનું વલણ નરમ રાખ્યું હતું જેનાથી સંબંધોમાં સુધારાના સંકેત વર્તાઈ રહ્યા છે.
શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશનની બેઠકમાં ભાગ લેવા ઈસ્લામાબાદ પહોંચેલા ભારતીય વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકર પાકિસ્તાનની મુલાકાત બાદ હવે નવી દિલ્હી પરત ફર્યા છે. જયશંકરે ઉષ્માભર્યા સ્વાગત માટે પાકિસ્તાનનો આભાર માન્યો છે. પાકિસ્તાની મીડિયાએ એક વીડિયો જાહેર કર્યો છે જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ભારત અને પાકિસ્તાનના વિદેશ મંત્રીઓ વચ્ચે ડિનર ટેબલ પર અનૌપચારિક વાતચીત થઈ હતી.
લગભગ એક દાયકામાં કોઈ ભારતીય વિદેશ મંત્રીની પાકિસ્તાનની આ પહેલી મુલાકાત હતી. આ પ્રવાસ દરમિયાન પાકિસ્તાન અને ભારત બંનેએ એકબીજા પર સીધો હુમલો કરવાનું ટાળ્યું હતું. પાકિસ્તાની મીડિયા અનુસાર, ભારતે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે પાકિસ્તાની પીએમ જે પણ નિવેદન આપે, ભારતનું સ્ટેન્ડ પણ એક જ રહેશે. આખરે પાકિસ્તાની પીએમે ભારત સામે ઝુકવું પડ્યું અને પોતાના પ્રારંભિક સંબોધનમાં કોઈ તીક્ષ્ણ નિવેદન આપ્યું ન હતું.
પાકિસ્તાની અખબાર એક્સપ્રેસ ટ્રિબ્યુનના અહેવાલ મુજબ, ભારતીય વિદેશ મંત્રીએ ઈસ્લામાબાદ આવતા પહેલા સ્પષ્ટ કરી દીધું હતું કે તેઓ કોઈ દ્વિપક્ષીય વાતચીત નહીં કરે. આ પછી જયશંકર અને પાકિસ્તાનના ડેપ્યુટી પીએમ અને વિદેશ મંત્રી ઈશાક ડાર વચ્ચે ડિનર ટેબલ પર વાતચીત થઈ.
નવાઝ શરીફે SCO સમિટની શરૂઆત પહેલા એક ઈન્ટરવ્યુમાં ભારત સાથે સંબંધો સુધારવાની અપીલ કરી હતી. વિશ્લેષકોનું કહેવું છે કે આ અનૌપચારિક વાતચીત નવાઝ શરીફની વિનંતી અને પાકિસ્તાની પીએમ શહેબાઝ શરીફ દ્વારા તીક્ષ્ણ નિવેદનો ન આપ્યા બાદ શક્ય બની છે.
પાકિસ્તાન સરકારના એક સૂત્રએ દાવો કર્યો હતો કે જ્યારે શહેબાઝ શરીફે કોઈ તીક્ષ્ણ નિવેદન આપ્યું ન હતું, ત્યારે જયશંકરે પણ તેમ કરવાનું ટાળ્યું હતું. શાહબાઝે SCO ચાર્ટર મુજબ ભાષણ આપ્યું હતું. જો કે, ભારતીય વિદેશ મંત્રીએ ફરી એકવાર આડકતરી રીતે ચીન અને પાકિસ્તાન બંનેને સરહદ પારના આતંકવાદ અને સાર્વભૌમત્વના મુદ્દે નિવેદન કર્યા હતા.
થોડા દિવસો પહેલા જ શહેબાઝ શરીફે યુએન પ્લેટફોર્મ પરથી કાશ્મીરને લઈને ખૂબ જ ઝેરી નિવેદન આપ્યું હતું, જેનો ભારતે જડબાતોડ જવાબ આપ્યો હતો. એટલું જ નહીં, બિલાવલ ભુટ્ટોથી વિપરીત ભારતીય વિદેશ મંત્રીએ વચન મુજબ તેમની સમગ્ર મુલાકાત દરમિયાન સન્માન સાથે વર્ત્યા. આ પહેલા જ્યારે પાકિસ્તાનના તત્કાલિન વિદેશ મંત્રી બિલાવલ ભુટ્ટો ગોવામાં એસસીઓની બેઠકમાં આવ્યા હતા ત્યારે તેમણે ભારત વિરુદ્ધ ઝેરી નિવેદન આપ્યું હતું. ભારતે પણ જોરદાર જવાબ આપીને આતંકવાદનો પર્દાફાશ કર્યો હતો.
પાકિસ્તાની વિશ્લેષકોએ પણ આ અંગે બિલાવલની ટીકા કરી હતી. પાકિસ્તાનના એક અધિકારીએ કહ્યું કે, ‘બંને દેશોના વલણમાં આ ફેરફાર સકારાત્મક છે. જો કે, આપણે હજી ઘણી લાંબી મજલ કાપવાની છે. શેહબાઝ શરીફ અને જયશંકર વચ્ચેના બીજા હેન્ડશેક દરમિયાન પણ ઉષ્મા જોવા મળી હતી.
જયશંકરે પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન શહેબાઝ શરીફ અને વિદેશ મંત્રી ઈશાક ડારનો આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. એક દિવસીય પ્રવાસની સમાપ્તિ પછી તેમણે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર એક પોસ્ટમાં તેમનો આભાર માન્યો. રાવલપિંડીના નૂર ખાન એરબેઝ પર ભારતીય વાયુસેનાના વિમાનમાં સવાર થયા બાદ વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે તેના એક્સ એકાઉન્ટ પર એક પોસ્ટ કરી હતી. તેમણે લખ્યું, ‘ઈસ્લામાબાદથી પ્રસ્થાન. વડા પ્રધાન શહેબાઝ શરીફ, નાયબ વડા પ્રધાન અને વિદેશ પ્રધાન ઇશાક ડાર અને તેમની આતિથ્ય અને સૌજન્ય માટે પાકિસ્તાન સરકારનો આભાર. આ પહેલા વર્ષ ૨૦૧૫માં ભારતીય વિદેશ મંત્રી પાકિસ્તાનની મુલાકાતે ગયા હતા.
Read Also India-Canada Relations: Trudeau Faces Criticism in Canada, Even Iranian Journalist Questions Him
